13 dic 2005

2003 UB313


 

2003 UB313 estas la en 2005 malkovrita 10a planedo de nia sunsistemo. Oni ĝin jam observis en la jaro 2003, sed nun venis konfirmo ke efektive temas pri planedo. La malkovrintoj estas Mike BROWN, Chad TRUJILLO kaj David RABINOWITZ.

La provizore nomita nova planedo 2003 UB313 havas diametron de 3000 km, iomete pli granda ol Plutono kaj troviĝas je distanco de 97 foje la distanco inter la tero kaj la suno.

Malkovro

Je la 21a de oktobro 2003 per la teleskopo de Samuel-Oschin oni jam prenis fotojn de UB313, sed oni nur malkovris ke la astro moviĝis kiam 15 monatojn poste je la 8a de januaro 2005 re-ekzamenis la fotojn. La malkovron oni anoncis al la gazetaro je la 29a de julio 2005.

Karakterizoj

La nova planedo turniĝas en orbito kun dekliva angulo de 45 gradoj ĉirkaŭ la suno. Tio estas la ĉefa kaŭzo kial oni nur nun malkovris la planedon; ĝis nun malmultaj personoj tie serĉis.

Planeda statuso

2003 UB313 same kiel Quaoar, Varuna kaj ankaŭ Plutono estas Kuiperzona objekto. Plutonon oni ĉiam konsideris kiel planedo, la ceterajn ne. La malkovro de 2003 UB313 klarigegas la bezonon je difino de planedo. Multaj sciencistoj opinias ke Plutono ne estas planedo aŭ, se Plutono tamen estas planedo, ke ankaŭ multaj aliaj objektoj nomiĝu tiel.

11 dic 2005

NEPTUNO




* Nomo: Neptuno (Sol VIII)
* Diametro: 49.528 km
* Liberiga rapido: km/s
* Pezo: 102,47 . 1024 kg (17,15 da Tero)
* Loko: la 8-a planedo, 4 504,30 milionoj km for de la Suno (30,06 AU).
* Tago: 57,78 ks (16h 3m)
* Jaro: 5 200,3 Ms (164,79 Ter-jaroj)
* Gravito: 11,6 m/s2 (1,18 da Ter-gravito)
* Temperaturo: 48 K
* Atmosfero: 74% hidrogeno, 25% heliumo, 1% metano
* Koloro: blua
* Lunoj: 13 (5 sennomaj): Najado, Talaso, Despino, Galateo, Lariso, Proteo, Tritono, Nereido, S/2002 N 1, S/2002 N 2, S/2002 N 3, Psamato, S/2002 N 4
* Eltrovinto: Adams en 1846, sed ĝia ekzisto kaj eĉ loko estis antaŭkalkulita de matematikistoj el la movo de Urano.
* Naskiĝtago: antaŭ 4,6 miliardoj da jaroj.



Astrologia Simbolo de Neptuno

PLUTONO


  • Nomo: Plutono (Sol IX)
  • Alteco: 2,34 Mm
  • Maso: 1,32 . 1022kg (0,0022 de la Tero)
  • Loko: la 9-a planedo, 5,91352 . 1012m for de la Suno (39,44 A).
  • Tago: 552,1 ks (6t 9h 22min)
  • Jaro: 7,8163 Gs (247,69 terjaroj)
  • Gravito: 0,49 m/s2 (0,05 de la tergravito)
  • Temperaturo: 37 K
  • Atmosfero: metano kaj nitrogeno
  • Koloro: nekonata
  • Satelitoj: 3 (2 sennomaj): Ĥarono, S/2005 P 2, S/2005 P 1
  • Eltrovinto: Clyde TOMBAUGH, en la jaro 1930
  • Naskiĝtago: antaŭ 4,6 . 109 jaroj.

Plutono estas nuntempe la plej malproksima planedo konata, sed probable ekzistas almenaŭ unu alia: la movo de Neptuno ne estas tute klarigebla per la movo de la planedoj konataj. Ĉar Plutono iafoje estas pli proksime de la Suno, ol Neptuno, ĝi eble iam estis luno de Neptuno. (Plutono estis pli proksima de la Suno, ol Neptuno, ekde la 7-a de februaro 1979 ĝis la 11-a de februaro 1999. Ĝi nun restos la naŭa planedo ĝis la jarcento 23-a).

Plutono havas atmosferon de maldensa metano kaj nitrogeno, kaj, sur la grundo, metana glacio. Kiel Tero kaj Marso, Plutono havas sezonojn (vintro kaj vintrego!) kaj polusajn glaciojn.

Ĉu estas Plutono vera planedo? Ĝi estas tre malgranda: Merkuro estas dudekoble pli granda, laŭ maso, kaj eĉ Luno estas kvinoble pli granda. Sep lunoj (Luno, Ioo, Eŭropo (luno), Ganimedo, Kalistoo, Titano (luno) kaj Tritono) estas pli grandaj ol Plutono. Aldone, Plutono similas al la lunoj de Neptuno, kaj eble iam estis ties vera luno. Aliflanke, Plutono povas esti nur la plej granda asteroido de malproksima asteroidaro, la Asteroida Kujper-zono (inter 30 A kaj 100 A), estante frato de la asteroido Ĥirono kaj Hidalgo. Aldone, la orbito de Plutono estas tre nekutima por planedoj: ĝi vagas ekster la ekliptiko, for de la strio de Zodiako, kaj eĉ transiras la orbiton de Neptuno.

Du novaj satelitoj eble estis malkovri en 2005.

Astrologia Simbolo de Plutono
Pligrandigu
Astrologia Simbolo de Plutono

URANO

     


    Urano

    La akso de Urano klinas 97.9 gradoj el la poluso de sia orbito. Urano havas 17 lunojn kaj maldikan ringon.

    La atmosfero konsistas el hidrogeno kaj heliumo. La koro de la planedo estas roko, sed inter la roko kaj la atmosfero estas tavolo de akvoglacio kaj amonio.

    Pligrandigu
    Astrologia Simbolo de Urano
    Astrologia Simbolo de Urano

    3 dic 2005

    Kankro

    Kankro latine Cancer estas stelfiguro de la Zodiako

     


     


    Astronomio

    ĉefaj steloj kaj ĉielaj objektoj:

    Ne estas en tiu stelfiguro rimarkinde videblaj steloj, plej brilaj estas magnitude 3 aŭ pli.

    • la plej brila estas asellus borealis distanca 220 l.j. precize lokita sur la Ekliptiko
    • cetere videblas nudokule kiam ĉielo bone nigras la stelamaso M 44, distanca 515 l.j.

    Astrologio

    Laŭ la astrologiistoj naskituloj de ĉiu zodiaka signo havas karakteron propran je tiu signo. Jen laŭ ili la personeco de la « kankraj »

    • virinoj :
    Korpo kaj sano

    Ili surhavas mienon el mildo, trajtoj, kiuj plurestas longtempe infanaspektaj, “cervina okulo » konstante iel “ĉaspersekutita”, aŭ gandaj okuloj, kiuj “manĝas la vizaĝon”, ŝi estas pli kortuŝa ol bela. Ŝi precipe havas multe da ĉarmo, beletan freŝan haŭtkoloron, rideton tre junan eĉ ĝis dum maljuneco. Trovatas du ĉefaj tipojn da ili : la « infana-virino », kaj la « nutreca patrino », sed foje la du renkontiĝas samtempe ĉe la sama virino. Ŝi havas emon malbonfartiĝi ekde kiam ŝi havas zorgojn aŭ angorojn, somatikeco (akiro de malsanoj ŝajne korpaj sed kaŭzitaj pro psikostato) oftas. La "kankraj" emas ricevi pezajn krurojn kaj reteni patologie akvon en la histoj. Al ili ofte “doloras ĉie”, spertas abruptajn kramfojn. Ili havas nervosistemon fragilan, emocieman naturon, ilia saneco dependas de ilia feliĉo. Ofte ili trovas sian ekvilibron en patrineco, kaj amegas infanojn. Ili facile ekploras, malamas maljunecon, tiun de aliuloj, kaj sian propran eĉ pli, eĉ iĝintaj mem maljunaj ili plu kritikas la maljunulinojn !

    Kiel ŝi reagas ?

    La „kankra“ virino multe revas. Infano ŝi ŝategas maski sin. Ŝi ege emas mensogi, aplombe, per bezono maskvesti la veron. Ŝiaj juĝokapablo ĝenerale estas falsita per sia subjektiveco. Ankaŭ ĉi tie patrineco povas igi ŝin malsama persono : pli respondeca, kun abruptaj ekflgroj da ordonemo, kaj pli da mensforto, ŝi ofte interesiĝas plu nur pri sia idaro. Maltrankvileco igas ŝin elspezi monon, aĉetante sian tujan revaĵon por konsoli sin, eĉ se ŝia buĝeto ne prudente permesus tion. « Fikseco » je la infanaĝo estas ege forta, ĝis plej alta aĝo. Foje oni trovas ŝin maljuna fraŭlino, neniam dicidinte forlasi siajn gepatrojn ; tiam ŝi enfosigos ilnn kaj malsanniĝos, ne elportante nek iliaj mortoj, nek sian solecon. Ŝi estas ege sociema, nehontema, kaj sensinĝena, ridema, petolema.

    Je kio ŝi taŭgas ?

    Trovatas ŝi en ĉiuj la profesioj « patrinecaj » : bebovartistinoj, psikilogoj por infanoj, rekapabligistino, flegistino, ktp. Ŝi ofte ricevas kvazaŭ miraklajn rezultojn dank’ al la kontaktema virto, kiun ŝi havas kun junuloj. Ŝi povas sukcesi ankaŭ en profesioj kaj agadoj rilataj al doma ornamo, meblaro. Dotita de fantazpovo kaj poezisento, ŝi verkas porinfanajn fabelojn. Ŝi havas senton pri koloro, desegnarto kaj pentrado allogas ŝin. Ŝi faras bonajn fotojn. Ŝi estas ofte aktorino aprezita pro ties ĉarmo kaj kvvazaŭ natureco.

    Kiel ŝi amas ?

    Ŝi estas foje iom neŭroze « infano-virino », kio lasas ŝin malkontenta, kio daŭre malekvilibras ŝin. La ekvilibra kankra virino strebos edziniĝon kaj infanojn, se ŝi devas iam elekti inter sia profesia kariero kaj siaj infanoj, ŝi elektos la infanojn. Ŝi ofte dediĉas al tiuj ĉi malutile al sia edzo, kiu povas tiam iĝi ĵaluza je la infanoj.

    • viroj:
    Korpo kaj sano

    La korpo emas esti remburita, la karno pala. Mieno iom nematura. Li estas iel la « nostalgia poeto », kun la malkarnaj lipoj la okulo kvazaŭ revema, rigardanta preter la videblaj formoj. La unua malsano de la kankrulo estas ties hipoĥondrio, li konstate timas esti malsana, kaj fantaziigas al si malsanojn, kies li fine spertas simptomojn. Li timas morton kaj doloron, plezuriĝas priskribadante siajn malordojn, kuracigas sin per tri kuracistoj samtempe, senĉese fonante por partigi al ili siajn ektimojn. Kiam li sentas sin malbone, li instaliĝas en regresa stato: tio povas esprimiĝi per troa dormemo, drinkemo, aĉetado de kukoj aŭ per malplenigi sian fridujon dumnokte, au travagi la urbon de trinkejo al trinkejo. Male al la trodormema kankrulo, estas ankaŭ tiu noktvagula, kiu ade trovas pretekstojn por prokrasti enlitiĝon, konjekteble subkonscia formo de lia timo kontraŭ morto. Ofte li suferas alergiajn malsanojn, urtikario, psoriazo. Li estas tre emociema kaj impresiĝema.

    Kiel li reagas ?

    L « kankra » estas estaĵo ĉarma, sentema kaj revema, sed ĉefe li estas nelacigebla atentkaptiga rakontisto. Des pli ke li posedas bonegan memoron, sed ankaŭ imagpovon ! Sed lia plej valora doto estas tiu pri intimeco. Ĉe li oni tuj sentas bone, sensinĝena, en fido. Li estas la plej alloga amiko. Eble ĉar li havas la naturecon kaj spontanecon de infaneco. Kaj ankaŭ tiu animfreŝeco, kiu gardas lin kontraŭ ĉia maljuniĝo. Liaj reagoj estas elstare sujektivaj, li forte sentas tion, kion li spertas, kaj tio malhelpas lin elkateniĝi el sia emocia vidpunkto. Li logtempe plurestas «dika bebeto », ĉiam strebante al iu patrino. Lia komforto, dorlotita kaj protektita vivo, kiu favoras lian pasivan flankon ŝajnas al li nepraj. Fakte tiu falsa maldiligentulo laboras pli ol oni kredas, sed neniam li aspektas klopodi. Diletanto, ĉiontuŝulo, brila, kun multflanka inteligento, li interesiĝas pri mil temoj, en kiuj li malmulte enprofundiĝas, sed sentas.

    Je kio li taŭgas ?

    Ĉio fantazia konvenas al li : kino, poezio, ĉefe romana verkado, ankaŭ pentrado (prefere “naiva” aŭ superrealisma). Li ankaŭ havas bonegan kontakton kun amasoj, kun virinoj, kun infanoj. Li do povas prosperi en alpublika profesio, ligita al klientaro, Aŭ pri modo, dekoracio. Lia gusto al komforto kaj doma vivo igas lin bona instalanto. Li havas instinkton pri la oportuna gaĝeto, kaj scias tiom bone gin aĉeti kiel ĝin vendi. Danĝero en lia profesia vivo: miraĝo. La emo rigardi siajn dezirojn kiel realaĵojn. Se li mensogas al aliuloj, estas ĉar li unue mensogas al si. Ĉio ĉiam estas tuj farota, li antaŭvidas mirindajn planojn, riĉeco staras ĉe la pordo , kontaktoj estas prenitaj, kaj li elspezas la monon, kiun li ne jam enspezis ….kaj neniam enspezos. Ankaŭ en la teoria penso li reagas tiel ; se li estas socialisto, la revolucio estas ĉiam por morgaŭ, eĉ la regresojn li diras ke estas akrigo de la klasbatalo kiu proksimigas venkon !

    Kiel li amas ?

    Se li ne havas emojn samseksemaj (foje) li allogitas al virinoj, ofte pli junaj, al kiuj li estos ia patra figuro. Ili cetere ligiĝos facile al tiu spertula kaj nelacigebla amoranto. Diratas, ke li preferas kvanton al kvaliton, sed ankaŭ estas ĉar li plaĉas al la virinoj, kaj komprenas ilin plej bone, li tiom virineca mem. Li divenas ilin sentas ŝiajn dezirojn, kuntiras ŝin kun li en fantasian kaj mirindecan mondon. Sed li ne ĉiam facilas, malfidela, kaj eĉ pli maltrankvila, li povas fari kolerojn aŭ amajn ĉantaĝojn kaj plezuriĝi en kompleksaj sado-masoĉaj situacioj. Aliaj, pli stabilaj povas fariĝi bonajn kvietajn edzojn de afabla j virinoj, kiuj akceptos liaj etajn maniojn, plimalpli estos la reganto en la familio, kaj faros al li infanojn, kiuj li edukos perfekte, kun kiuj li scipovos ludi kaj kompreni. Male al la alia liaj pantofloj estos lia nura aventurŝipo

    Saturno

    La planedo Saturno
    Pligrandigu
    La planedo Saturno

    Saturno estas la sesa planedo de la suno. Ĝi estas gazgiganto, kaj la dua plej granda planedo en la sunsistemo post Jupitero. Saturno havas grandajn ringojn konsistante da glaciaj eroj kun iom da rokrubo. Ĝi nomigitas kiel la dio romia Saturno. Ĝia simbolo estas stiligata figuro de la falĉileto de Saturno. (Unukode:♄)

    La Ĉina, Korea, kaj Japana kulturoj nomiĝas la planedon Terstelo, kiel la kvin elementoj.

    Jupitero

    Jupitero estas la kvina kaj la plej granda planedo, estante granda bulo de hidrogeno. Iasence, ĝi estas malluma, malsukcesa steleto, ne havante la krizan mason por bruliĝi (Jupitero nur havas unu 80-onon de tia maso). Tamen, Jupitero donas pli da hejto ol ĝi ricevas de la Suno. La temperaturo de la centro de Jupitero estas 20 000 K, sed la hejto devenas de gravita premo, ne de atoma kunpremado, kiel en la Suno.

    De niaj bildoj de Jupitero, ni nur povas vidi la suprajn nubojn, ne la

    firman supraĵon. Malsimile al la Tero, Jupitero ne havas klarajn limojn inter tero, ĉielo kaj maro. Anstataŭ, kiel oni subiras al la centro de la planedo, nubo fariĝas densa nebulo, fariĝas maro (de metala hidrogeno), fariĝas koto, fariĝas roko. La roka parto de Jupitero estas 10-15-oble pli granda ol la Tero, sed la ĉefa parto de la planedo ne estas roko aŭ nubo, sed giganta maro de metala hidrogeno. La maro probable enhavas heliumon kaj metanan glacion.

    Astrologia simbolo de Jupitero
    Pligrandigu
    Astrologia simbolo de Jupitero

    La zonoj de nuboj videblaj en la bildoj de Jupitero estas zonoj de ventoj. La ruĝaj nuboj estas la pli altaj, la bluaj nuboj la pli malaltaj (de la nuboj videblaj).

    La plej fama ŝtormo sur Jupitero estas la Granda Ruĝa Makulo, malkovrita de Cassini antaŭ tri jarcentoj. Ĝi estas 12 000 km · 25 000 km, la grandeco de du Teroj, kaj estas pli alta ol la ĉirkaŭaj nuboj.

    Simile al Saturno, Jupitero havas ringojn, sed ili estas tiel maldikaj kaj mallumaj, ke ili ne estis malkovritaj ĝis robotoj vizitis la planedon. La ringoj de Saturno estas pli dikaj kaj estas faritaj el glacio, kiu brilas en la sunlumo.

    Jupitero havas almenaŭ 58 lunojn, plejparte nomitaj la amat(in)oj de Jupitero. La kvar plej grandaj lunoj -- la galilejaj satelitoj Ioo, Eŭropo, Ganimedo kaj Kalistoo -- estis malkovritaj de Galilejo kiam li celis sian teleskopon al la nokta ĉielo. La malkovro ruinigis la kosmosistemon de Ptolemeo -- kaj ankaŭ la karieron de Galilejo mem.

    Je la 16-a de julio 1994 ĝis la 22-a, la kometo Shoemaker-Levy 9 koliziis en Jupiteron. La efikoj de la kolizio estis videbla du jaroj poste. Krateroj de similaj kolizioj estas videblaj sur la supraĵoj de Ganimedo kaj Kalistoo.

    Ĉi tiu plej granda planedo de la sunsistemo taŭge prenis sian nomon de la romia reĝo de la dioj, Jupitero.

    27 nov 2005

    Marso

     

    Vidu ankaŭ dio Marso. Ne konfuzu ĝin kun mardomarto.


    • Nomo: Marso (Sol IV)
    • Diametro: 6794 km
    • Maso: 0,64219 . 1024 kg (0,107 da tero)
    • Loko: la 4-a planedo, 227,94 milionoj km for de la Suno (1,52 AU).
    • Tago: 88 642,6 s (24h 37m 22,6s)
    • Jaro: 59,355 Ms (686,98 tertagoj)
    • Gravito: 3,7 m/s2 (0,38 da tergravito)
    • Temperaturo: 190 K – 240 K
    • Atmosfero: 95% karbona dioksido, 3% nitrogeno, 1,6% argono (premo: 7 mb)
    • Koloro: ruĝa (hejmo de giganta, ruĝa porko, laŭ melanezianoj)
    • Lunoj: 2: Fobo, Dejmo
    • Eltrovinto: antikvulo
    • Naskiĝtago: antaŭ 4,6 miliardoj da jaroj.
    • Nuna loko en la Zodiako: Virgo (decembro 2002)

    Marso, frato de Tero kaj Venuso, estas malgranda, malvarma, dezerta mondo. Simile al Tero, ĝia tago daŭras 24,6 horoj, ĝi havas sezonojn, polusan glacion kaj eble iam havis riverojn kaj grandan maron. Aliflanke, Marso estas multe pli malgranda ol Tero, tial ĝi ne povas teni sufiĉan aeron, sub sia roza ĉielo, por varmigi sin kaj allasi grandan floradon de vivo : la nuna aero estas tiel maldensa kaj malvarma, ke akvo ne povas esti fluida, kaj eĉ akva glacio ne fandas sed bolas (kiel glacio de karbona dioksido sur Tero). Se vi starus sur Marso sen premovesto, al vi estus tre malvarma sed via sango bolus!


    Geografio

    Kvankam Marso estas pli malgranda ol Tero, la areo de tero seka estas la sama.

    La nordo atestas pri antikva akvofluado – pri riveroj kaj eĉ granda maro – sed la sudo estas tre kraterita, kiel la Luno aŭ Merkuro. La suda tero estas multe pli alta ol la nordo.

    Marso, kiel la Tero, havas polusan glacion, glacio akva ĉe la norda poluso kaj glacio karbon-dioksida ĉe la sudo.

    Marso havas la plej altan monton konatan al homo, Olympus Mons ("monto Olimpo"), kiu estas 24 km alta de bazo al pinto! Eĉ ĉe la bazo (500 km en diametro), la klifo estas 6 km en alteco. Marso ankaŭ havas grandegan kanjonon, Valles Marineris, kiu estas 4000 km en longeco kaj 2–7 km en profundeco. En la sudo estas kratero mezuranta 2000 km en diametro kaj 6 km en profundo: Hellas Planitia ("Helenio ebenaĵo"). Por komparo, la pinto de Monto Everesto sur Tero estas 8,850 km super la maro.

    (Laŭ internacia konsento, la nomoj de marsaj lokoj estas en la latina).

     

    Vivo?

    Klare, la granda demando estas: Ĉu Marso ebligas – nun aŭ iam – vivon?

    Tra 20-a jarcento, la penso kaj kredo pri la ekzisto de marsa vivo alternadis:

    Dum la 1930-aj jaroj, inteligenta vivo sur Marso ŝajnis tiel probabla, ke usona radioprezento reĝisorita de Orson WELLES pri La Milito de Mondoj laŭ romano de H. G. WELLS pri invado de marsanoj sur Tero, estis kredita kiel prava novaĵo!

    Astrologia simbolo de Marso
    Pligrandigu
    Astrologia simbolo de Marso

    Tia kredo en anglalingvaj landoj estis instigita de mistraduko de verko de la kolorblinda, itala astronomo, Schiaparelli. En 1877 li diris, ke li eltrovis kanalojn sur Marso. Sed la angla lingvo havas du vortojn por "kanalo": canal por kanalo artefarita kaj channel por kanalo natura. Schiaparelli pensis pri kanalo natura, sed lia vorto estis tradukita en la anglan kiel canal – kanalo artefarita, implicinte vivon inteligentan sur Marso. La usona astronomo Lowell, ekscitite de la "eltrovo", konstruis observatorion en la dezerto de Arizono en 1894 por mapi Marson. Lowell eltrovis (probable preter la povo de sia teleskopo!) pli ol 500 tiajn kanalojn artefaritajn, produkton de civilizo mortanta. Tia Marso estis priverkita de la sciencfikciaj aŭtoroj H. G. WELLS en 1898 en Milito de la Mondoj kaj Edgar Rice BURROUGHS en la 1930-aj jaroj en sia serio pri Barsoom (la indiĝena nomo por Marso, laŭ Burroughs. Burroughs ankaŭ verkis la serion pri Tarzano, homo de la ĝangalo). Ankaŭ en Rusio romano kaj filmo "Aelita" traktis la "marsan imperion".

    Sed dum la 1960-aj jaroj kaj 1970-aj jaroj, robotoj senditaj al Marso eltrovis planedon dezertan kaj kruelan. En 1976, Viking 1 & 2 vojaĝis al Marso por eltrovi proprainstrumente, ĉu vivo ja ekzistas sur Marso. Kvankam iuj el ĝiaj eksperimentoj sukcesis, aliaj malsukcesis. Ne havante sufiĉan pruvon, sciencistoj konkludis, ke vivo ne ekzistas sur Marso. La espero (kaj eĉ timo) pri marsa vivo disfalis.

    Sed dum la 1990-aj jaroj, la bildo ŝanĝiĝis ankoraŭ denove. En 1996 roko de Marso, kiu falis al Tero, estis eltrovita, kiu ŝajne atestis pri vivo antikva sur Marso. En la roko kemiaĵoj estas trovitaj, kiuj ordinare estas formitaj de vivo, ne de iu ajn alia procezo konata.

    La Nova Flugaro

    La nova flugaro de robotoj, kiu estas sendata al Marso inter 1996-2005, eble plue klarigos la demandon pri vivo. La unuaj robotoj alvenis al Marso je la somero de 1997 por mapi Marson en detalo kaj esplori la supraĵon. La misio de Pathfinder ankaŭ alvenis en la sama somero, en Ares Vallis ("valo de Ares, helena samvalorulo de romia Marso"), kie antaŭ 1-3 miliardoj jaroj estis grandega inundo. Pathfinder sendas robotan veturilon, Sojourner, por esplori la terenon.

    En 1999 alia misio al Marso estis senditaj de Usono por esplori la sudan poluson, sed ĝi fiaskis. Kiel rezulto, en 2000, Usono malambiciigis sian programon por Marso, kaj ĝia espero venigi marsajn rokojn al la Tero estis detruita.

    La sekvonta roboto sendita al Marso estis Beagle 2 el Eŭropo (Beagle 1 estis la ŝipo de Darvino). Ĝi estis lanĉita de orbitulo Mars Express (lanĉita de Tero la 2-an de junio 2003) kaj surmarsiĝis la 25-an de decembro 2003. Ĉar poste neniam establiĝis radia kontakto, ĝi supozeble estis detruita. Mars Express funkcias kaj faris multajn fotojn de la marsa surfaco.

    Komence de 2004 sukcese almarsiĝis la usonaj sondiloj Spirit (MER-A) kaj Opportunity (MER-B). En aŭgusto 2005 estis lanĉita la usona mars-sondilo Mars Reconnaissance Orbiter.

    En 2003, Marso estis 56 milionojn da km proksime de Tero -- la plej proksima distanco ĝis 2287.

    La planedo Marso nomiĝas laŭ la romia Dio Marso, verŝajne pro sia sangruĝa koloro.

    Venuso



    • Nomo: Venuso (Sol II)
    • Diametro: 12.103,6 km
    • Maso: 4,869·1024 kg (0,82 da tero)
    • Loko: la 2-a planedo, 108,20 milionoj km for de la Suno (0,72 AU).
    • Tago: 20 996,1 ks (243,01 tertagoj)
    • Jaro: 19 414 ks (224,70 tertagoj)
    • Gravito: 8,9 m/s2 (0,91 da tergravito)
    • Koloro: blanka
    • Temperaturo: 726 K (!!!)
    • Atmosfero: 96% karbona dioksido, 3% nitrogeno, 0,1% akvo
    • premo: 90 000 mb (!!)
    • Lunoj: 0
    • Eltrovinto: antikvulo
    • Naskiĝtago: antaŭ 4,6 miliardoj da jaroj.

    Venuso, frato de Tero kaj Marso, estas iomete pli malgranda ol Tero, sed multe pli varmega: la temperaturo sur la supraĵo de Venuso estas sufiĉe varma por fandi plumbon! Kvankam Merkuro estas pli proksime al Suno, Venuso estas pli varmega ĉar ĝiaj nuboj, kiuj ĉiam kovras la planedon, tenas tro multe de la hejto ricevita -- kiel aŭto staranta en la somera suno. La tiel-nomata forceja efiko. Tial, dum Marso ŝajne estas tro malvarma por subteni vivon, Venuso ŝajne estas tro varma.

    2004-06-08
    Pligrandigu
    2004-06-08

    La belaj nuboj de Venuso ne estas de akvo, sed de [[sulfata acido]]. La aero estas plejparte de karbona dioksido kaj estas tre densa kaj peza. Fakte, ĝi estas tiel densa ke se vi starus sur

    Venuso, vi ŝajne starus je fundo de granda pelvo.

    Astrologia Simbolo de Venuso
    Pligrandigu
    Astrologia Simbolo de Venuso

    La venusa tago: la suno superiras en la okcidento kaj, post 4 termonatoj, subiras en la oriento (kvankam sub la dikaj nuboj de Venuso, la Suno estas nevidebla). Tiam sekvas 4 termonatoj da nokto.

    Simile al Tero kaj malsimile al Merkuro kaj Marso, la supraĵo de Venuso enhavas movantajn kontinentojn. La supraĵo estas kovrata de krateroj, vulkanoj, laffluoj kaj montoj.

    Venuso estas ankaŭ nomata la matenstelo aŭ vesperstelo, ĉar ĝi ofte aperas kiel brila stelo de la krepusko. Sed, malsimile al aliaj steloj, ĝi ne trembrilas. Venuso estis grava al la religio kaj kalendaroj de antikva Meksiko. Ĝi estis la stelo de la plumita serpenta dio, Kecalkoatlo. Pro ĝia beleco, la romianoj nomis ĝin laŭ la bela amdiino Venera.

    El la multaj robotoj senditaj al Venuso el Tero, la kvar plej sukcesaj estas

    Pioneer (usona) en 1978, Venera 15 & 16 (rusaj) dum 1983-84 kaj Magellan (usona) dum 1990-94.

    Magellan iris ĉirkaŭ Venuso por mapi ĝian supraĵon per radaro, verkante la plej detalan mapon, kiun ni nun havas. Magellan uzis la atmosferon por bremsi kaj stiri, tekniko konata kiel aerobremsado. Je oktobro 1994, Magellan falis en la atmosferon, kie ĝi estis detruita de la atmosfera premo.

    21 nov 2005

    Merkuro

    Nomo: Merkuro (Sol I)
    Diametro ĉe ekvatoro: 4878 km
    Pezo: 0,330 . 1024 kg (0,06 da tero)
    Loko: la 1-a planedo, 57,910 milionoj km for de la Suno (0,38 AU).
    Tago: 5067,36 ks (58t 15h 36m)
    Jaro: 7,601 Ms (87,97 tertagoj)
    Gravito: 3,7 m/s2 (0,38 da tergravito)
    Koloro: flava
    Temperaturo: 452 K (700K tage, 100K nokte)
    Atmosfero: iomete da hidrogeno kaj heliumo
    Lunoj: 0
    Eltrovinto: antikvulo
    Naskiĝtago: antaŭ 4,6 miliardoj da jaroj.
    Merkuro estas la unua planedo, la plej proksima al la Suno. Kun Venuso, ĝi ankaŭ estas la plej varmega: 700 K dum tago, sufiĉe varmega pro fandi plombon. Sed spite de ĝia proksimeco, la merkura nokto estas tre malvarmega: nur 100 K d um nokto, pro la manko de densa atmosfero.
    Merkuro estas pli malgranda ol Marso sed pli granda ol Plutono aŭ ol la Luno. Fakte, ĝi aspektas simile al la Luno: la supraĵo estas plena de krateroj kaj montoj. La krateroj estas faritaj de la frapado de asteroidoj kaj kometoj, same kiel sur la Luno, sed la krateroj estas plejparte pli grandaj ol tiuj de la Luno, ĉar apud la Suno astroj iras multe pli rapide. La plej granda kratero estas Caloris, 1300 km en diametro, 3,6 miliardojn da jaroj en aĝo. La frapo, kiu kreis ĝin, estis tiel giganta, ke ĝi sulkigis la kontraŭan flankon de Merkuro.
    Unu mistero pri Merkuro estas ĝia forta magneta kampo, kiu defias nian komprenon pri la formiĝo de la Suno kaj la planedoj. Ĝi sugestas, ke Merkuro unufoje estis multe pli granda aŭ la Suno multe pli brila.
    La tago de Merkuro estas la plej longa -- 176 tertagoj -- kaj -- estas eĉ pli longa ol al merkura jaro (88 tertagoj)! Merkuro turniĝas -- tiel malrapide kaj iafoje iras tiel rapide ĉirkaŭ la Suno, ke la Suno iafoje ŝajnas halti en la ĉielo kaj iri malantaŭen!
    Pro sia proksimeco al la Suno, Merkuro estas malfacile studebla. Fakte, unu flanko de la planedo estas tute nekonata! La plimulto de nia scio pri Merkuro devenas de tri vizitoj de >Mariner 10 en 1974 kaj 1975. Ĝis nun, roboto neniam orbitis Merkuron aŭ staris sur ĝia supraĵo. Nia nuna scio pri Merkuro similas tiun pri la Luno ĉirkaŭ 1950.
    La usona sondilo MESSENGER –- anglalingva akronimo de 'MErcury Surface, Space ENviroment, GEochemistry, and Ranging' = Surfaco, Spaca Medio, Geokemio kaj Liniiĝo de Merkuro -- estis lanĉita la 3-an de aŭgusto 2004 kaj komencis 6-jaran vojaĝon al Merkuro. Ĉefaj taskoj de la sondilo estas la plena ekkono de la surfaco kaj esploro ĉe la polusoj pri glacio.

    19 nov 2005

    Suno

    suno kun ekflamegoj

    La Suno estas mezgranda, flava stelo, kiu estas la centro de nia sunsistemo. La planedoj kun siaj lunoj, la asteroidoj, la kometoj, kaj la meteoroidoj iras ĉirkaŭ nia suno. La suno estas la sola korpo aŭ astro de la sunsistemo, kiu eligas ĝian propran lumon.

    Kiel la aliaj steloj en la universo, la suno estas grandega globo de varmegaj gasoj. La Tero estas nur je proksimume 150.000.000 km de la suno. La stelo plej proksima al la suno estas Alpha Centauri. La lumo de tiu stelo bezonas 4,35 lumjarojn por atingi la Teron. La lumo de la suno bezonas nur 8,3 minutojn por atingi nin.

    La maso de la suno konsistas precipe el hidrogeno (pli da 75%) kaj heliumo kaj 70 aliaj elementoj. Sed la suno estas tiel varmega, (de 5.500 ĝis 15.000.000 gradoj Celsiuso), ke tutaj la elementoj tie estas en la gasa stato, aŭ eĉ plasma stato (t.e. miksaĵo de nukleoj kaj elekronoj senligaj). La suna maso estas 331.950 fojojn pli granda ol la maso de la Tero. La diametro de la suno estas 1.400.000 km.

    Astrologia simbolo de Suno
    Pligrandigu
    Astrologia simbolo de Suno

    La suno estas speco de granda nuklea forno. Per nuklea fuzio la suno eligas varmon kaj lumon, kiam la hidrogeno konvertiĝas en heliumon. Sed tio estas tre longa procezo. La sciencistoj taksas, ke la suno formiĝis antaŭ 4.600.000.000 jaroj, kaj ĝia vivo daŭros 5 mil milionojn da jaroj plu.

    Ni povas vidi la sunan koronon dum totala suna eklipso. Tiam la astronomoj povas studi la grandajn ekflamegojn, kiuj elĵetiĝas de la suna kromosfero. Ili ankaŭ studas la sunmakulojn, kiuj povas fari perturbojn en la teraj telekomunikadoj. (Averto: oni ne devas rigardi rekte la sunon.)

    Kiel brilas la Suno ?

    La giganta kvanto de energio kiu elradias de nia Suno dum kvin miliardoj da jaroj estis longdaŭra enigmo por astronomoj. Kiaj energio-fontoj povus provizi tiom da energio dum tiom longa epoko? Se la tuta Suno estus farita de karbo, ĝia brul-energio sufiĉus nur por kelkmiloj da jaroj. Gravita energio - malrapida ŝrumpo de la Suno pro la propra pezo - povus daŭri nur 30 milionojn da jaroj. La mistero de la suna energio solviĝis nur en la 20a jarcento kiam oni malkovris la nuklean energion. Evidentiĝis, ke la sola fonto kiu estas sufiĉe abunda por klarigi la sunan energion estas nuklea brulado. Kvar nukleoj de hidrogeno, la elemento plej abunda en la Suno kaj en la Universo, kunfandiĝas al unu nukleo de heliumo. Tia brulado provizas la energion de ĉiuj steloj en la "ĉefa sekvenco", kiel nia Suno. Kiam elĉerpiĝas la provizo de hidrogeno en la stela centro, heliumaj nukleoj povas bruli kaj produkti pli pezajn nukleojn kiel karbono, nitrogeno, oksigeno ktp.


    La plejparto de antikvaj socioj diigis la Sunon (Helios, aspekto de Apolonio en greka mitologio, Sol en romia mitologio), kaj aktualaj novpaganoj kultas ĝin kiel aspekton de la Virdio. La suno, kiel la plej videbla astro, formas la bazon por multaj kalendaroj, inkluzive de la Okcidenta gregoria kalendaro. La tago dimanĉo nomiĝas por la Suno en la angla (Sunday) kaj en la germana (Sonntag). En alkemio kaj blazono, la Suno asociiĝis al la metalo oro.



    Sunsistemo
    Suno | Merkuro | Venuso | Tero | Marso | Jupitero | Saturno | Urano | Neptuno | Plutono | 2003 UB313
    Listo de la objektoj de la sunsistemo.

    Ŝafo aŭ Virŝafo

    VirŝafoŜafo, latine Aries, estas stelfiguro de la Zodiako

    La steloj de Aries estas malfortaj. La plej gravaj estas α Ari (Hamal) kaj β Ari (Sharatan).

    Laŭ Astrologio, Ŝafo estas zodiaka signo por naskitoj inter la 21-a de marto kaj la 19-a de aprilo. La ĝustaj datoj laŭ la siderea zodiako estas la 19-a de aprilo ĝis la 13-a de majo.

    La Zodiako

    La zodiako estas la zono de konstelacioj, kiun la Suno trapasas, vidita el la Tero. La linio tra kiu la Suno sin movas estas nomata ekliptiko; la zodiako estas la zono, 8 gradojn norden kaj ok gradojn suden, en kiu ankaŭ la Luno kaj la planedoj sin movas (ĉiam viditaj el la Tero). Nur Plutono iafoje vagas eksteren.

    Tradicie, laŭ astrologio, estas 12 konstelacioj de la zodiako (la datoj estas kiam la Suno estas en ĉiu konstelacio laŭ Okcidenta astrologio):

    signonomo latine de ĝis
    Ŝafo Aries Mar 21 Apr 19
    Taŭro Taurus Apr 20 Maj 20
    Ĝemeloj Gemini Maj 21 Jun 21
    Kankro Cancer Jun 22 Jul 22
    Leono Leo Jul 23 Aŭg 22
    Virgulino Virgo Aŭg 23 Sep 22
    Pesilo Libra Sep 23 Oct 22
    Skorpio Scorpius Okt 23 Nov 21
    Sagitario Sagittarius Nov 22 Dec 21
    Kaprikorno Capricornus Dec 22 Jan 19
    Akvisto/Amforo Aquarius Jan 20 Feb 18
    Fiŝoj Pisces Feb 19 Mar 20

    Laŭ astronomio, estas 13 konstelacioj de la zodiako (kun la datoj kiam la Suno estas en ĉiu konstelacio kaj la daŭro):

    signonomo latine de ĝis daŭro (tagoj)

    Ŝafo Aries Apr 19 Maj 13 25
    Taŭro Taurus Maj 14 Jun 19 37
    Ĝemeloj Gemini Jun 20 Jul 20 31
    Kankro Cancer Jul 21 Aŭg 9 20
    Leono Leo Aŭg 10 Sep 15 37
    Virgulino Virgo Sep 16 Okt 30 45
    Pesilo Libra Okt 31 Nov 22 23
    Skorpio Scorpius Nov 23 Nov 29 7
    Ofiuĥo Ophiuchus Nov 30 Dec 17 18
    Sagitario Sagittarius Dec 18 Jan 18 32
    Kaprikorno Capricornus Jan 19 Feb 15 28
    Akvisto/Amforo Aquarius Feb 16 Mar 11 24
    Fiŝoj Pisces Mar 12 Apr 18 38

    La Zodiakaj Signoj

         Certe vi multe aŭdis pri konstelacioj kaj signoj de la zodiako sed vi sciis, ke ili ne estas la samaj komprenante, ke la zodiaka rado e...